Beth mae angen i chi ei wneud cyn y treial
Mae gennych yr hawl dan y Cod Dioddefwyr i gael gwybodaeth am y treial, proses y treial a’ch rôl chi fel tyst.
Bydd yr heddlu’n rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i chi am hynt yr achos a gallwch ofyn iddynt am yr wybodaeth ddiweddaraf ar unrhyw adeg. Byddant yn rhoi gwybod i chi pa ddyddiad y disgwylir i’r treial ddechrau a pha bryd y mae’n debygol o ddod i ben. Byddant hefyd yn rhoi gwybod i chi a fydd angen i chi roi tystiolaeth yn y llys a pha bryd y bydd angen i chi gyrraedd.
Bydd y llys yn gwneud pob ymdrech i sicrhau bod y treial yn dechrau’n brydlon, ond weithiau gellir gohirio dechrau eich treial – er enghraifft os bydd treial arall yn rhedeg yn hwyr mewn ystafell llys. Bydd yr heddlu’n rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i chi ynghylch beth sy’n digwydd.
Gall y Gwasanaeth Tystion drefnu i chi ymweld â’r llys cyn y treial. Yn ystod yr ymweliad, bydd tîm y Gwasanaeth Tystion yn trafod beth fydd yn digwydd ar ddiwrnod y treial ac yn dangos i chi sut mae’r ystafelloedd llys yn edrych i’ch helpu i deimlo’n fwy cyfforddus ar y diwrnod.
Os ydych chi’n nerfus ynghylch gweld y diffynnydd neu ei ffrindiau neu ei deulu yn y llys ar y diwrnod, rhowch wybod i’r heddlu neu’r Gwasanaeth Tystion. Efallai y bydd yn gallu trefnu i chi fynd i mewn i adeilad y llys drwy fynedfa ochr breifat neu drefnu eich amseroedd cyrraedd fel eich bod chi’n gallu osgoi’r diffynnydd.
Ar ôl i chi ymweld â’r llys, efallai y byddwch am newid unrhyw fesurau arbennig sydd wedi cael eu rhoi ar waith ar eich cyfer. Mae hynny’n iawn – mae hyn yn beth cyffredin iawn. Bydd angen i chi roi gwybod i swyddog yr heddlu pa newidiadau yr hoffech eu gwneud cyn gynted â phosibl. Yna byddwn yn gwneud cais i’r barnwr newid eich trefniadau mesurau arbennig.
Rhowch wybod i’r heddlu os oes angen i chi ddefnyddio tacsi, trên neu awyren i fynd i’r llys neu os ydych chi’n byw mor bell i ffwrdd fel eich bod angen llety dros nos i wneud yn siŵr y gallwch gyrraedd y llys mewn pryd. Bydd yr heddlu’n rhoi’r wybodaeth hon i ni a bydd ein tîm yn trefnu eich teithiau a/neu lety i chi. Os oes gennych chi unrhyw gwestiynau neu bryderon am gostau teithio neu dreuliau, rhowch wybod i’ch cyswllt yn yr heddlu.
Mae gan dystion yr erlyniad sy’n mynychu llysoedd troseddol yng Nghymru a Lloegr hawl i hawlio treuliau penodol megis teithio, prydau bwyd, aros dros nos, colli enillion, gofal plant, gofal oedolion a threuliau eraill. Bydd Gwasanaeth Erlyn y Goron yn ad-dalu’r treuliau hyn drwy’r ffurflen hawlio treuliau tystion ar ôl i chi ddod i'r llys.
Gallwch ddarganfod mwy yn ein canllawiau treuliau.
Os ydych chi wedi recordio eich tystiolaeth ar fideo, bydd yr heddlu’n cytuno ar amser gyda chi er mwyn i chi wylio’r fideo cyn y treial. Mae hyn er mwyn rhoi cyfle i chi roi proc i’ch cof cyn i’r treial ddechrau. Os ydych chi wedi rhoi datganiad tyst ysgrifenedig, byddant yn rhoi copi ohono i chi i’w adolygu – bydd hyn yn digwydd ar ddiwrnod y treial fel arfer.
